De EU heeft een ‘Roadmap for moving to a competitive low-carbon economy in 2050’ uitgezet. Volgens die route gaan de CO₂-emissies voor alle sectoren met 60-80% omlaag ten opzichte van het niveau van 1990. In 2050 zouden dan in Europese steden geen auto’s met verbrandingsmotoren meer rijden. De stadsdistributie zou al vanaf 2030 met elektrische auto’s moeten.

Waarom elektrisch?
Ook de Nederlandse overheid ziet grote voordelen in elektrisch rijden. In het ‘Plan voor elektrisch vervoer’, dat drie ministeries gezamenlijk in 2011 schreven, staan drie argumenten genoemd:

Elektrisch rijden kan een belangrijke impuls vormen voor de economie en de werkgelegenheid in de toeleverende industrie, de ontwikkeling van batterijen, de dienstverlening en de ICT, evenals de aan deze sectoren gelieerde kennisinstituten in Nederland.
Draagt bij aan energiezekerheid. Want: het wegvervoer in Nederland is goed voor 32% van de nationale oliebehoefte, en elektrificatie van het wegvervoer zorgt voor de ontkoppeling van aan aardoliegerelateerde energiedragers zoals benzine en diesel.
Draagt bij aan klimaatdoelen en verbetert de leefbaarheid in steden door afname van luchtvervuiling.

Lastige vragen

Mooi, maar wat betekent zo’n omschakeling naar elektrisch rijden in de praktijk. Welk effect heeft het op milieu, infrastructuur en op de kosten voor overheid en consument? Goede vragen, het PBL ging op zoek naar de antwoorden. Die zijn complex. Kijk maar naar de eerste zin van het persbericht over het rapport: “Als alle personenauto’s in Nederland op elektriciteit zouden rijden, verbetert het milieu en de leefomgeving vooral in de steden, met name door minder CO₂-uitstoot en geluidshinder”. Vreemd, want CO₂ mag dan een broeikasgas zijn, het heeft geen invloed op de leefomgeving in de stad…

Minder geluidshinder?
Ook die ‘geluidshinder’ is vreemd. In het rapport wordt namelijk omstandig uitgelegd dat een elektrisch voertuig bij snelheden boven 20 km/u nauwelijks stiller is dan een voertuig met verbrandingsmotor. En omdat volgens het rapport uit Amerikaans onderzoek blijkt dat langzaam rijdende hybridevoertuigen relatief vaak bij ongevallen met fietsers en voetgangers betrokken zijn, is er in de VS en Japan al wetgeving in de maak die stille voertuigen bij lage snelheid permanent kunstmatige geluiden laat maken.

Meer distributietrucks
Oh ja, en dan gaat die elektrische stadsdistributie ook nog eens voor kleinere trucks zorgen. En van die kleinere trucks zijn er meer nodig, zegt het rapport. Dus wordt het drukker op straat in de stad. Zou dat nou echt voor minder geluidshinder zorgen?

Geen schonere lucht
Wat je wel zou verwachten, ‘minder CO, CH, NO_x en PM’, staat er dan weer niet. Ook dat wordt uitgelegd in het rapport: “De elektrische auto levert nauwelijks voordelen op voor de luchtkwaliteit, omdat conventionele auto’s op de lange termijn praktisch net zo schoon kunnen zijn en dat tegen (veel) lagere meerkosten dan voor elektrische auto’s”.

Wat kost elektrisch rijden?
Het woord is genoemd, kosten. De onderzoekers gaan ervan uit dat batterijen in 2050 een factor drie goedkoper zijn dan nu. Desondanks ramen ze de aanschafkosten van een elektrische auto nog 15.000 tot 20.000 hoger dan die van een benzine- of dieselauto. Verder nemen ze aan dat er op elektrische auto’s tegen die tijd nog steeds geen BPM wordt geheven, maar wel MRB. En ze nemen aan dat de ‘brandstofkosten’ van de elektrische auto 0 tot 35% lager zullen zijn dan die van een dieselauto.

Hoge vaste kosten
Met die aannames concludeert het rapport dat autorijden voor bijna iedere automobilist duurder wordt. Uitzondering zijn automobilisten die nu meer dan 20.000 km op benzine rijden. Maar ja, als die nu op diesel zouden overstappen zouden ze volgens het rapport dus nog goedkoper uit zijn. Verder verwachten de onderzoekers dat er door de verschuiving van variabele naar vaste kosten zo’n 10 tot 20% minder auto’s zullen zijn dan zonder de overstap naar elektrisch rijden. Maar met die resterende auto’s zou wel een stuk meer gereden worden.

Fiscale tegenvaller
Ondertussen wordt het ook voor de overheid op een houtje bijten. De belastingopbrengsten uit de personenautomobiliteit dalen met zo’n 6,5 miljard euro. Maar goed, we moeten niet mopperen want dankzij die investeringen, is de personenautomobiliteit dan CO₂-neutraal en heeft de sector vervoer de helft van zijn CO₂-reductiedoel binnen.

Het kan goedkoper…
Kosten daarvoor, volgens het rapport: 200 tot 400 euro per ton CO₂-reductie. Belangrijk is wel op te merken dat die CO₂-reductie alleen daadwerkelijk wordt gerealiseerd als de benodigde elektriciteit CO₂-neutraal wordt opgewekt. Dus de kosten die de sector energieopwekking moet maken om over te schakelen naar zon en wind komen er nog overheen. En dan te bedenken dat CO₂-certificaten 7 euro per gereduceerde ton kosten…