Hoe zit het nu met die retrofitroetfilters? Helpen ze in de strijd tegen fijnstof of maken ze de vervuiling alleen maar erger door een gevaarlijke cocktail van kankerverwekkende stoffen en extra kleine deeltjes?

“Het laatste”, vermoedde TU Delft-onderzoeker Michiel Makkee. “Het eerste”, zegt het TNO-RIVM-onderzoek dat minister Cramer daarop liet instellen.

Kritiek

Makkee liet het er niet bij zitten. In de vorige AMT.nl Nieuwsbrief maakte hij korte metten met het rapport: “Een hele vuile auto compenseerde de enorme verslechtering bij een schone auto. De hele kleine deeltjes zijn niet goed gemeten, en de totale hoeveelheid roet al evenmin. En tja, onderzoek met maar drie auto’s is wetenschappelijk wel erg magertjes, toch?”

Eerst zonder filter

Emissiespecialist Henk Baarbé van het Ministerie van VROM heeft geen goed woord over voor de kritiek van Makkee. Hij legt eerst uit hoe de vuile auto in het onderzoek terecht kwam: “Pon heeft voor het onderzoek auto’s met de juiste filtertypen en kilometerstanden geleverd. Allereerst is gekeken hoe die auto’s zonder filter presteerden. Dus, is dat uitgebouwd en vervangen door een gebruikte oxykat.”

Auto’s uit de praktijk

“Daarna zijn de auto’s getest volgens de NEDC-typegoedkeuringcyclus. Eén auto overschreed de NOx-norm met 10%, een ander de fijnstofnorm met 100%. We hebben besloten die auto’s toch mee te laten doen, omdat we verwachten dat dit soort overschrijdingen meer voorkomen bij auto’s uit de praktijk.”

Significante afname

Duidelijk. Maar hoe zat het met de uitstoot toen de filters weer gemonteerd waren? “Alle drie de auto’s lieten een significante afname zien van fijnstof, HC, CO en van een hele reeks chemische componenten. Alleen van één exotisch stofje was er een toename. Van compensatie van een verslechtering bij een schoon voertuig door een kleine verbetering bij een vuil voertuig is absoluut geen sprake.”

Korte levensduur

Dan de heel kleine deeltjes: “Het klopt dat de meetapparatuur voor deeltjes onder de 30 nm geen betrouwbaar resultaat geeft. Wel hebben deze hele kleine deeltjes maar een erg korte levensduur. Ze verdampen of klonteren samen tot grotere deeltjes. Het is daarom twijfelachtig of je voor deze deeltjes conclusies over gezondheidseffecten mag trekken. Overigens zat Makkee erbij toen we als begeleidingscommissie over dit soort vragen besluiten namen. Toen deed hij zijn mond niet open.”

Minder roet

Ook op de vaststelling dat de filters de uitgestoten hoeveelheid fijnstof met gemiddeld 44% verminderde, leverde Makkee forse kritiek: “Niet goed gemeten.” Baarbé pareert: “We hebben gemeten volgens de gangbare en internationaal geharmoniseerde meetmethode bij de CADC-meetcyclus.” Dat laatste is nuttig want die CADC-cyclus lijkt veel meer op de ‘real world’-rijpraktijk dan de bekende NEDC-cyclus.

Te weinig auto’s?

Blijft over, de beperkte omvang van het onderzoek. Drie auto’s is weinig voor wetenschappelijk onderbouwde conclusies. “Klopt, zegt Baarbé. “De tweede kamer heeft onze minister onder enorme druk gezet om snel duidelijkheid te verschaffen met aanvullend onderzoek. Tijd en budget waren krap. Toch heeft dit onderzoek bij ons nu het laatste spoortje twijfel over juistheid van de subsidiëring van het roetfilter weggenomen.” En: “Als we altijd zouden moeten wachten op 100% wetenschappelijke zekerheid, lossen we geen enkel maatschappelijk probleem meer op.”

Teleurgesteld

Klinkt mooi, maar waarom blijft wetenschapper Makkee dan zo kritisch?

“Hij is teleurgesteld. Het onderzoek heeft zijn waarschuwingen van april dit jaar niet bevestigd. Daarom vecht hij het nu aan met weinig relevante argumenten. Maar laten we blij zijn dat zijn sombere verwachtingen niet zijn uitgekomen.”

Monteren die filters!

Tja, en wat betekent die hele discussie nu voor het autobedrijf? Dat af-fabriek roetfilters beter presteren dan retrofitexemplaren? Niets nieuws. “Maar een retrofitfilter is veel beter dan niets”, zegt dit onderzoek. En dat niet iedere wetenschapper die conclusie deelt? Ach, je kunt beter je boekhouder tevreden houden dan de allerlaatste wetenschapper. Aan de slag dus, monteren die filters!

Erwin den Hoed (Redactie Auto & Motor TECHNIEK)