Het gaat om een algemeen mobiliteitsplan, dat toevallig heel goed valt nu de brandstofprijzen sterk zijn gestegen. Maar het plan werd al veel eerder uitgewerkt. Het gaat over behoud van mobiliteit, van grondstoffen, en van het klimaat.

Da’s nog lastig, hoe moet je tegelijk de groeiende mobiliteit niet in de weg zitten, een stuk minder afhankelijk worden van aardolie, en de CO2-uitstoot met 60% terugdringen?

Minder de weg gebruiken

Of de cijfers over olie, vervoersbehoefte en klimaatopwarming juist zijn, en de gestelde doelen rechtvaardigen, laten we deze keer in het midden. Er zit iets in, dat olie ooit opraakt, de lucht nog beter moet, en drukte in het vervoer een groeiend probleem vormt.

Wat de EU eraan wil doen is in grote lijnen nu beschreven, volgend jaar volgen meer uitgewerkte voorstellen.

Leidende gedachte is dat vervoer, of het om personen of vracht gaat, efficiënter moet. Begrijpelijk dat één persoon in een auto allesbehalve efficiënt vervoer is, of een bestellertje dat nog even gauw een doos bougies en twee remschijven komt bezorgen.

Transport over rail en water krijgt de voorkeur van de EU. Voor afstanden van meer dan 300 km moet meer dan de helft van het wegvervoer in 2050 naar rail en water zijn verplaatst. Met daarnaast goede vliegverbindingen naar bestemmingen buiten de EU. Mensen en goederen moeten met de trein, lopen en fietsen moeten vanzelfsprekender worden voor persoonlijke verplaatsing.

Auto’s de stad uit?

Inderdaad, in stedelijke gebieden stelt men voor auto’s met verbrandingsmotoren te gaan weren. In 2030 halveren van het aantal CO2 producerende auto’s in de stad, in 2050 helemaal verbannen. Al in 2030 stadsdistributie alleen nog met CO2-vrije voertuigen.

Overigens is ook de bedoeling dat in 2020 het aantal verkeersslachtoffers gehalveerd wordt, en er in 2050 zo goed als helemaal geen doden vallen in het Europese verkeer. Een hierbij voorgestelde mogelijkheid is verplichten van een snelheidsbegrenzer in lichte bedrijfswagens.

Rijden in de stad zou alleen nog mogen met “elektrische, waterstof of hybride voertuigen, of openbaar vervoer”. Geachte Eurocommissaris, hybride voertuigen hebben een verbrandingsmotor, mag dat dan wel?

Elektronische tol overal

Als u meent dat u het als weggebruiker lastig krijgt moet u eens zien wat het spoor te wachten staat. Er moet één Europees netwerk komen, met in 2030 driemaal zoveel hogesnelheidsspoor als nu. Met alleen particuliere spoorbedrijven, die vrije toegang hebben tot het hele EU-railnetwerk.

De rails mogen eventueel onder staatsbeheer blijven. Zoiets als het Nederlandse systeem, met NS als treinbedrijf, en ProRail als spoorbeheerder. Er moet één informatie- en kaartjessysteem voor de EU komen.

Een aardige daarbij: “met een set minimale rechten voor de reiziger, zoals het recht op informatie”. Een Europese wet dus die bijvoorbeeld de NS verplicht reizigers op het station actuele aankomst- en vertrektijden bekend te maken. Inclusief optredende vertragingen, zodat je een reisplan met meerdere aansluitende vervoerssoorten kunt bijstellen.

Wat alle vervoer, en bepaald ook het wegverkeer betreft moeten de kosten ‘geïnternaliseerd’ worden. Ofwel, de gebruiker en de vervuiler betalen. Voor aanleg en onderhoud van de weg, voor alle milieueffecten, voor beveiliging, voor filebestrijding. Ofwel, iedereen moet tol gaan betalen waaruit die kosten gehaald kunnen worden.

Hierover is het plan al aardig concreet. Vanaf 2016 één Europees systeem van verplichte tol voor zware bedrijfswagens, vanaf 2020 uit te breiden naar alle wegverkeer. ‘Verstorende’ belastingen moeten verdwijnen, zoals korting voor schone voertuigen of ongelijke belastingheffing op verschillende brandstoffen.

Mooie droom

Om kort te gaan moet het hele vervoer binnen de EU op de schop. De oostelijke lidstaten moeten een enorme inhaalslag maken met de aanleg van wegen en spoor. Er moet één groot spoorwegnet komen, dat ook langs alle vliegvelden en havens gaat.

Reizigers en vervoerders moeten in één elektronisch informatiesysteem hun vervoersplan kunnen maken. Voor alles moet elektronisch betaald kunnen worden. Zelfs noemt de EU nog even het eigen Galileo satellietnavigatiesysteem, dat nooit van de grond is gekomen, maar in deze plannen uit zijn as zou herrijzen.

Vliegtuigen moeten over op 40% koolstofarme brandstof (denkt de EU dan aan bio-alcohol of zo?). Omdat vliegtuigen, schepen en treinen tientallen jaren meegaan stelt het rapport dat dus nu al keuzes gemaakt moeten worden voor nieuwe aanschaffingen. Aanleg van spoor en wegen gaat ook in termijnen van tien, vijftien jaar.

Het plan negeert volledig autoliefde, en de statuswaarde van een eigen vervoermiddel. Vervoer telt als een economisch goed, het efficiëntste moet ook het goedkoopste zijn, daarvoor zal men dan vanzelf kiezen.

De Britten hebben daarvoor een hele mooie uitdrukking: and tonight pigs might fly. Misschien dat varkens binnenkort kunnen vliegen. Zeer onwaarschijnlijk, maar je weet nooit.

Peter Fokker (Redactie AMT)

Foto’s: Audi Urban Future Challenge