Personenauto’s gaan voor hun typegoedkeuring op de rollenbank om te bepalen of ze voldoen aan de Euro-uitlaatgaseisen. Bij trucks werkt dat anders. Daar gaat alleen de motor op de testbank. De emissies worden dan bepaald per kWh die de motor levert in een testcyclus. Zo geldt voor Euro 5 een limiet van 2 gram per kWh.

Onderweg meten

Inmiddels kan het ook anders. TNO beschikt nu over PEMS, het Portable Emission Measurement System. Dat gaat gewoon mee in de truck en meet onderweg alle relevante uitlaatgassen.

Eén probleempje, PEMS meet geen vermogen. Dus bedacht TNO een truukje: “Als we aannemen dat het motorrendement 41% is, dan komt er bij iedere geproduceerde kWh 650 gram CO2 vrij”. Met die rechtstreekse relatie tussen CO2 en kWh is de NOx-limiet van 2 g/kWh te vertalen in: 3,1 gram NOx per kg CO2.

7 x 2 x 2 rondjes

TNO testte zeven trucks, zes met SCR, een met EGR. Ze reden alle zeven beladen en onbeladen twee rondjes. Het ene rondje voldeed aan de eisen die de EU stelt als PEMS een rol krijgt in de Euro 6-norm, het andere, rond Helmond en Eindhoven, was lekker veelzijdig.

NOx-uitstoot bij verschillende snelheden

De onderzoekers registreerden de emissies per snelheidsbereik. Dus: hoelang reed de truck tussen bijvoorbeeld 15 en 20 km/u en hoeveel NOx en CO2 stootte hij uit in die tijd. De gemiddelden zetten ze netjes in een grafiek.

NOx-bommen

Het resultaat is onthutsend. Zeker bij lage snelheden gaan alle trucks mijlenver over de 3,1 grams grens (die staat voor de Euro 5-limiet) heen. De grootste boosdoeners zitten zelfs vijf keer zo hoog! En dan te bedenken dat de aanname van 41% rendement eigenlijk belachelijk hoog is. Was TNO uitgegaan van de helft, dan waren er zelfs overschrijdingen van de NOx-norm met een factor 10!

Is EGR beter?

Op zoek naar lichtpuntjes stuiten we op die ene EGR-truck. Die scoort bij snelheden tussen 20 en 60 km/h beduidend minder slecht dan de SCR-trucks. Een tweede lichtpuntje is dat alle trucks bij 80 km/h veel minder slecht scoren. Goed, de limiet halen ze ook dan niet, maar ze komen er in de buurt.

Of toch SCR?

Het grootste lichtpunt is de EEV-bus die TNO en passant nog even meenam in de tests. EEV staat voor Enhanced Environmentally friendly Vehicle. Die norm is gelijk aan Euro V op een nog strengere eis voor de roetuitstoot na. Het lijntje van de EEV-bus staat in onopvallend roze onderin de grafiek en blijft over vrijwel het gehele snelheidsbereik onder de limiet. Het kan dus wel met SCR!

Hebben de milieuzones nog wel zin?

Maar als Euro 5-trucks zo slecht presteren, heeft het dan nog wel zin om ‘vuile’ trucks te weren uit milieuzones en deze ‘schone’ wel toe te laten? Om daar antwoord op te krijgen keek TNO even terug naar een recent onderzoek met dezelfde PEMS-meetapparatuur op Euro 3-trucks. Conclusie: Euro 5-trucks produceren in de stad net een fractie minder NOx dan Euro 3-trucks. Pfoe, gelukkig.

Even geduld aub

Nog meer geluk: er wordt hard gestudeerd op Euro 6-wetgeving die de real-world-omstandigheden iets dichter benadert. Dat lijkt geen overbodige luxe.

Erwin den Hoed (Redactie Auto & Motor TECHNIEK)

Op papier lijkt Euro 5 prachtig. In de stadspraktijk haalt een Euro 5-truck nog geen Euro 3.