Als de politiek iets verandert is de nieuwe regeling altijd gecompliceerder dan de oude. De kilometerheffing is een aardig voorbeeld. We zouden met zijn allen af moeten van betalen voor bezit en toe moeten naar betalen voor gebruik. En dat zou dan weer moeten worden gedifferentieerd naar tijd, plaats en CO2-uitstoot. Ingewikkeld? Misschien wel, maar ook ‘rechtvaardiger’, zo heet het in politieke kringen.

“Moedig”

Toen een paar jaar geleden een aantal Nederlandse parlementariërs aan hun collega’s in Londen uitlegden hoe wij autorijden ‘rechtvaardig’ gingen belasten, was de reactie van de Engelsen: “Moedig”. Goed, met de Congestion Charge hadden zij in Londen een aardig tolsysteempje ingevoerd, maar 8 miljoen auto’s dag en nacht, meter voor meter in de gaten houden? Dat was ‘unprecedented’.

Of overmoedig?

“Overmoedig”, zou je ook kunnen zeggen. Zeker als je ziet dat veel kleinere projecten als de Betuwelijn, de Noord-Zuidlijn of de OV-chipkaart al gierend uit de hand lopen. Maar goed, als bestuurder wil je niet zomaar een beetje op de winkel passen. Je wilt echt iets betekenen! Iets achterlaten! En als dat een paar miljardjes moet kosten, dan zij dat maar zo.

Heffing komt uit de kast

Nu staat de kilometerheffing, na de val van alweer een kabinet Balkenende, even in de ijskast. Maar let op, na 9 juni, kan het daar zomaar weer uit komen. Prima initiatief dus van de Vereniging van Nederlandse Fleetowners om nu een alternatief voor te stellen.

Geen toeters en bellen

“Een nieuw systeem moet simpel zijn”, zegt voorzitter Martin Lans bij de presentatie. “Vooral geen toeters en bellen die miljarden aan investeringen vragen en jaarlijks nog eens honderden miljoenen nodig hebben om hetzelfde bedrag aan belasting te innen dat nu ook al binnenkomt.”

Wat wil de VNF?

Behalve verstandig toont Lans zich ook reëel: “De huidige autobelastingen leveren 14 miljard op voor de schatkist, een nieuw systeem moet dat ook doen”.

Verder ziet het VNF-plan er als volgt uit:

1. Afbouwen BPM over een periode van 15 jaar.

2. Afschaffen provinciale opcenten.

3. Gefaseerd verhogen van de accijnzen, bijvoorbeeld met 1,5 cent per jaar.

4. Accijnzen op alle brandstoffen hetzelfde.

5. Accijnzen binnen Europa afstemmen.

6. Ook belasting heffen op elektrische auto’s.

“Uiteindelijk zijn met dit plan 85% van de autokosten afhankelijk van het aantal kilometers dat iemand rijdt”, zegt Lans. “Een eerlijk systeem dus.”

Reacties niet positief

Kan allemaal zijn, maar RAI Vereniging en de PvdA staan nog vierkant achter het oorspronkelijke kilometerplan. Verplichte plaats- en tijdverantwoording zijn geen belemmering, net zo min als een investering van 4 miljard.

De ANWB ziet wel bezwaren maar denkt dat alleen een kilometerheffingsysteem in de toekomst de onstilbare geldhonger van de schatkist kan stillen. Als het oorspronkelijke plan te ingewikkeld is moet het maar met ‘slimme kilometertellers’.

De VVD ten slotte wil eerst de files oplossen door extra wegen aan te leggen en daarna pas denken aan verandering van autobelastingen.

Wie heeft er gelijk? Laten we het VNF-plan eens punt voor punt beoordelen.

Afbouwen BPM

Het afbouwen van de BPM vermindert het betalen naar gebruik en is dus ‘rechtvaardig’. Bovendien is de Nederlandse BPM een buitenbeentje in Europa. Door geleidelijke afschaffing blijven grote schokken op de automarkt uit. Een plus.

Afschaffen provinciale opcenten

De provincies innen nu ongeveer 10 maal zoveel aan opcenten op de motorrijtuigenbelasting als 15 jaar geleden. Mede daardoor zijn ze steenrijk geworden. Ze hebben er ook mee bewezen de verantwoordelijkheid van zelfstandige belastingheffing niet aan te kunnen. Afschaffen is goed voor dubbele plus met een griffel!

Brandstofaccijns omhoog

Belastingen afschaffen is leuk, maar we willen ook een goed functionerende overheid. Dus als er dan toch belasting geheven moet worden, dan maar via de brandstof. En dat wordt een pittig bedrag want er is 5 cent accijnsverhoging nodig voor 700 miljoen belastingopbrengst. Maar de veelrijder betaalt meer en de veelverbruiker ook. ‘Rechtvaardig’ dus: een plus.

Alle accijnzen gelijk

Als je meer BPM betaalt bij de aanschaf van een diesel, is het best te verdedigen dat je daarna minder accijns op de brandstof betaalt. Is er geen BPM meer, dan vervalt die reden. Maar als je de accijns op alle brandstoffen gelijk (en hoog) maakt, ontneem je alternatieve brandstoffen de kans op een aanloop. Die zouden we dus graag uitgezonderd zien: een plus/min.

Europees accijnsniveau

Op dit moment moet de Europese burger voor zo ongeveer ieder land waar hij doorheen rijdt weer een ander stickertje of vignet kopen. Het oorspronkelijke Nederlandse kilometerheffingsysteem voegt daar nog een prijzig elektronisch kastje aan toe. Weg daarmee! Europa is een uniforme accijns gewoon verplicht aan zijn burgers. Een dikke plus!

Belasting op elektrische auto’s

Oké, de eerste benzineauto’s hadden ook te maken met beperkingen, maar ze werden niet bedolven onder een verpletterende belastingdruk. Pas met het succes van de auto konden overheden hun graaizucht niet langer beheersen. Ook de elektro-auto verdient een belastingvrije jeugd. Een min!

Rechtvaardig, maar te simpel

Kortom, op een enkel detail na presenteert de VNF een prima plan. ‘Rechtvaardig’ voor automobilist en milieu en goed voor de schatkist. Toch vrezen we dat het nooit werkelijkheid wordt. Waarom niet? Het is te simpel voor ambitieuze politici en bestuurders.

Erwin den Hoed (Redactie Auto & Motor TECHNIEK)